Chủ đồng trồng cỏ đảm bảo nguồn thức ăn

Những năm gần đây biến đổi khí hậu đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến việc giải quyết nguồn thức ăn thô xanh cho đàn gia súc, đặc biệt vào mùa đông. Vì vậy, để đảm bảo nguồn thức ăn cho đàn gia súc, Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp hướng dẫn người chăn nuôi chủ động dự trữ nguồn thức ăn khô, thức ăn tinh cho gia súc trong mùa đông như sau:

1.Phơi khô thức ăn:

Cỏ, rơm phơi khô là thức ăn cung cấp nguồn vitamin, protein, khoáng chất, chất xơ dồi dào cho gia súc vào mùa lạnh. Đây là phương pháp đơn giản, phù hợp với mọi quy mô chăn nuôi, tận dụng được nguồn nguyên liệu sẵn có, đầu tư thấp mà vẫn đảm bảo dinh dưỡng cho gia súc. Thức ăn phơi khô cho gia súc là các loại cỏ, rơm, thân cây ngô, lạc... Sau khi phơi khô, thức ăn sẽ giảm được độ ẩm, gia súc sẽ ăn được nhiều, kích thích tiêu hóa, ngoài ra còn duy trì sự ổn định của dạ cỏ giúp cho vi sinh vật thực hiện các hoạt động phân giải thức ăn. Từ đó, giúp làm giảm nguy cơ mắc bệnh cho đàn gia súc. Đặc biệt, thức ăn khô còn giúp kích thích sự phát triển dạ cỏ của bê con. Để thức ăn phơi khô đạt chất lượng, người nuôi nên thu hoạch cỏ để phơi vào lúc cỏ sắp ra hoa, lúc đó cỏ vừa đúng độ, không quá non cũng không quá già làm tăng khả năng ăn vào của gia súc. Thức ăn phơi khô cần được bảo quản ở nơi sạch sẽ, khô ráo, thoáng mát, không bị mưa dột hay đọng nước.

2. Ủ chua thức ăn xanh

2.1. Chuẩn bị nguyên liệu

Nguyên liệu làm thức ăn ủ chua rất đa dạng, đó là các phụ phẩm nông nghiệp phần còn lại sau thu hoạch như thân lá cây ngô, ngọn lá mía, ngọn lá sắn, các loại cỏ trồng như cỏ voi, cỏ ghilê, cỏ sả,... Nhìn chung nguyên liệu sau khi thu cắt cần được ủ ngay tránh để lâu, dễ bị thối ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm ủ chua. Nguyên liệu trước khi ủ phải sạch sẽ, rũ bỏ hay rửa sạch đất cát.

Ngoài ra bà con còn cần chuẩn bị thêm một số nguyên liệu bổ sung như: 5 – 10kg bột ngô hoặc cám gạo và 0,5kg muối ăn. Nếu nguyên liệu già nhiều xơ ít đường cần cho thêm 2 – 5 lít rỉ mật. (Lưu ý: khốilượng nguyênliệu bổ sung này sử dụng cho 100kg thức ăn xanh). Có thể sử dụng một số chế phẩm nhập khẩu chuyên dùng trong ủ chua với tỷ lệ theo hướng dẫn của nhà sản xuất.

Đàn bò hộ gia đình chị Lê Thị Hà thôn Tiên Vệ - Quảng Định - Quảng Xương

2.2. Phương pháp ủ chua

Bước 1: Băm và phơi nguyên liệu

Sau khi thu hoạch cỏ, rơm rạ hoặc phụ phẩm nông nghiệp tiến hành băm thái thành từng đoạn 3 - 5cm. Sau khi đã thái cỏ xong, bà con đem đi phơi tái để làm giảm bớt hàm lượng nước có trong cỏ xuống 65 - 70% là thích hợp và tiến hành đem ủ. Cách kiểm tra độ ẩm của cỏ trước khi ủ chua thức ăn cho trâu bò: nắm 1 nắm cỏ đã phơi trong vòng 1 phút rồi nhả từ từ ra và quan sát. Nếu cỏ mở ra từ từ, để lại các nếp gấp không rõ ràng ở trên thân lá và không bị gãy nát thì đã đạt đủ điều kiện. Nếu cỏ mở ra từ từ, không để lại nếp gấp trên thân lá, không bị gãy nát thì cỏ vẫn còn khá tươi, cần được phơi tiếp. Còn nếu cỏ mở bung ra ngay thì độ ẩm dưới 60%.

Bước 2: Cân và phối trộn nguyên liệu

Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ nguyên liệu theo công thức phía trên, tiến hành phối trộn nguyên liệu. Lưu ý, nên trộn muối ăn với bột ngô, cám gạo cho đều trước rồi đem trộn đều hỗn hợp này với cỏ.

Bước 3: Phương pháp ủ chua thức ăn cho trâu bò

–Sử dụng bao nilong để ủ:Cho từng lớp vào bao với chiều cao mỗi lớp từ 15 - 20cm, rồi nén chặt trên toàn bộ bề mặt, xung quanh thành bao và các góc, để đuổi hết không khí ra khỏi bao, đảm bảo hiệu quả nguyên liệu vào cho quá trình lên men. Tiến hành nén các lớp khác tương tự như hướng dẫn cho đến khi đầy bao, buộc chặt đầu bao và ghi ngày tháng ủ, đem bao tải để vào nơi khô ráo thoáng mát, đảm bảo không cho chuột bọ, gián và các loài gặm nhấm cắn thủng bao tải, tránh không khí xâm nhập làm nấm mốc sinh sôi, gây ôi thối thức ăn ủ chua.

–Sử dụng hố ủ: vệ sinh sạch sẽ hố ủ trước khi đem ủ nguyên liệu. Lót gạch hoặc một lớp rơm khô xuống đáy hố, bao xung quanh bằng bạt dứa, bao nilon đảm bảo hố ủ kín, không hở để khí không chui được vào. Cách nén nguyên liệu trongphương pháp ủ chua thức ăn cho trâu bòtương tự nhau dù sử dụng bất kì loại vật dụng chứa đựng nào. Khi nguyên liệu đầy hố, tiến hành phủ 1 lớp rơm rạ và đậy kín bằng bạt, nilon đảm bảo không cho không khí và nước mưa

thấm vào hố.

Ủ chua thức ăn xanh

2.3. Cách sử dụng

Thời gian ủ: Mùa hè: 7 - 10 ngày, Mùa đông: 15 - 20 ngày có thể lấy ra cho gia súc ăn. Thức ăn ủ tốt có màu vàng xanh, giống như màu của dưa cải muối và có mùi của axít Lactic. Thức ăn ủ không tốt thường có màu đen, nâu và mềm nhũn, có mùi chua (của giấm) hoặc bị mốc.

Cho gia súc ăn: Lấy một lượng nhỏ thức ăn ủ trộn với cỏ tươi, rơm,… tập cho gia súc ăn, sau đó tăng dần thức ăn ủ lên với lượng tối đa cần thiết: Trâu, bò:

7– 12 kg/con/ngày; bê, nghé: 4 - 7 kg/con/ngày.

Thời gian sử dụng: Thức ăn ủ tốt có thể sử dụng trong vòng 6 tháng.

3. Chủ động trồng cỏ

Thức ăn lý tưởng cho gia súc nhai lại là cỏ xanh nhưng năng suất lại thay đổi theo mùa vụ, vì thế trong mùa lạnh (khô) thường bị thiếu. Để giải quyết vấn đề này, một số hộ chăn nuôi đã chủ động thực hiện việc chuyển một số diện tích sản xuất lương thực kém hiệu quả sang trồng các giống cỏ năng suất cao, chịu hạn, chịu rét tốt như: cỏ voi, cỏ Ghinê, VA06,… để trồng thâm canh nhằm có đủ nguồn thức ăn thô xanh. Đây là những loại cỏ cho năng suất cao, chịu được thời tiết khắc nghiệt tốt. Nếu chủ động được nước tưới vào mua khô thì có thể thu hoạch cỏ quanh năm. Cỏ Voi và cỏ VA06 cho chu kỳ kinh tế lâu dài, trồng 1 lần có thể thu hoạch được năng suất cao trong khoảng 3 - 4 năm. Nếu chăm sóc tốt thì chu kỳ đó có thể kéo dài đến 10 năm.

4. Dự trữ nguồn thức ăn tinh

Nguồn thức ăn tinh sử dụng cho vật nuôi bao gồm: bột ngô, khoai, sắn, bột đậu tương, cám gạo… Đây là nguồn thức ăn cung cấp các thành phần dinh dưỡng quan trọng cho gia súc như các chất tinh bột, chất đạm, chất khoáng, vitamin…Thức ăn tinh được bảo quản ở dạng khô, được dự trữ trong chum vại, bao tải, thùng kín… Nơi bảo quản phải khô ráo, thoáng mát, sạch sẽ, đảm bảo không bị mối mọt, ẩm mốc. Khi có hiện tượng ẩm, vón cục, mối mọt… cần có biện pháp xử lý kịp thời.

Trên đây, là một số phương pháp chế biến, dữ trữ nguồn thức ăn quan trọng để cung cấp đủ nhu cầu và bổ sung cho đàn gia súc trong mùa đông, đặc biệt là những đợt rét đậm, rét hại, tránh tình trạng để đàn gia súc phải chịu đói, rét làm giảm sức đề kháng. Bên cạnh đó, các hộ chăn nuôi cần gia cố chuồng trại, vệ sinh tiêu độc, khử trùng nhằm bảo vệ tốt nhất cho đàn gia súc trong mùa đông.

Trịnh Hà